Bruno Mertens slaagt voor zijn examen garnaalvisser te paard

Op zaterdag 15 oktober 2022 slaagde Bruno Mertens voor zijn examen als garnaalvisser te paard. Hij wordt zo de vijftiende erkende paardenvisser op het strand van Oostduinkerke!

De 55-jarige Bruno is in het dagelijks leven eigenaar en zaakvoerder van een bedrijf in renovatiewerken. Een gesprek met de hoefsmid van zijn ezels én de aanmoediging van zijn vrouw Els Deceuninck leidden hem er in 2020 toe om bij buurman en paardenvisser Marius Dugardein voorzichtig te informeren naar de mogelijkheid om garnaalvisser te paard te worden. 10 dagen later al werd paard Udo aangekocht en begon zijn officiële opleiding. Op 15 oktober vormde Bruno de ‘derde lichting’ die een examen aflegt (eerder in 2015 en 2020), en wordt hij de 15e erkende garnaalvisser te paard.

Bruno: “Ik kom uit een echte vissersfamilie en ging als kleine jongen ook vaak mee op pad met mijn vader, die als strandvisser actief was. De liefde voor zee en strand heeft er dus altijd ingezeten. Via Marius Dugardein kreeg ik ook de microbe voor de garnaalvisserij te paard te pakken. De voorbije jaren heb ik me dan ook met groot enthousiasme toegelegd op mijn eigen opleiding, maar ook dat van mijn paard Udo. Veel geduld en een groot vertrouwen in het paard, dat was zeker nodig tijdens deze tweejarige opleiding. Van Marius heb ik alle kneepjes van het vak geleerd. Ondertussen geniet ik volop van het vissen op garnaal, terwijl de zee mij ook een ongelooflijke rust brengt. Als ik op zee ben heb ik zeeën van tijd. Ik kijk er enorm naar uit om deze erkenning te ontvangen. Dit is echt mijn passie.”

Examen?!

Het ambacht als garnaalvisser te paard vergt een degelijke opleiding en jarenlange oefening. Daarom stelde het borgingscomité onderstaande procedure op die kandidaat-garnaalvissers te paard moeten doorlopen. Dat borgingscomité waakt sinds de toevoeging van deze eeuwenoude visserijtraditie door Unesco (4 december 2013) aan de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid, over de oorspronkelijkheid naar vorm en inhoud van het fenomeen. Zowel het gemeentebestuur als de garnaalvissers te paard zijn vertegenwoordigd in het comité.

Procedure:

1. De kandidaat-garnaalvisser te paard volgt een tweejarige opleiding bij een gemeentelijk erkende paardenvisser. Bruno Mertens volgde die dus bij Marius Dugardein.
2. De kandidaat-garnaalvisser krijgt een theoretische opleiding bij het NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum over de geschiedenis van de garnaal- en strandvisserij. Dit bezoek vond plaats op 10 oktober 2022.
3. De kandidaat neemt deel aan een praktische proef en wordt gejureerd door erkende paardenvissers. Zij formuleren een advies aan het borgingscomité dat uiteindelijk de erkenning verleent (of niet). Vandaag slaagde Bruno dus ook voor dit sluitstuk van zijn tweejarige opleiding!

Tijdens de praktische proef worden heel wat punten geëvalueerd door de jury. Er is aandacht voor volgende zaken:

1. Paard optuigen (bril, preekstoel, gareel)
2. Paard inspannen in de kar, alle nodige materiaal in de kar laden
3. Op weg van huis naar zee: het paard mennen, aandacht voor het verkeer, verkeersregels
4. Aankomst aan de laagwaterlijn: paard uitspannen, korre klaarleggen, manden aanbrengen, paard aan de korre brengen, paard bestijgen
5. Vissen: door de golfslag naar de visplaats, respect voor meevissende collega’s, terug naar het strand, ledigen van het net, ziften, garnalen in manden, terug naar zee voor volgende sleep
6. Einde vissen: paard inspannen in de kar, opladen alle materiaal
7. Thuis: zeven en sorteren vangst, garnalen koken, verzorging paard

De jury van de praktische proef op 15 oktober bestond uit:

Aangesteld door functie: burgemeester van Koksijde Marc Vanden Bussche, eerste schepen Stéphanie Anseeuw, Christiane Moncarey (oud- penningmeester VVV), Ruth Pirlet (coördinator wetenschappelijk werk NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum), Eddy D'Hulster (voorzitter van de vereniging d’ Oostduinkerkse Paardenvissers) en Johan Vandendriessche (paardenexpert).

Drie leden van de vereniging van de Oostduinkerkse paardenvissers (waaronder de begeleider van kandidaat, als dit niet Eddy of Johan is): Günther Vanbleu, Chris Vermote en Marius Dugardein (begeleider).

Dynamische traditie

“Oorspronkelijkheid bewaren/bewaken” wil natuurlijk niet zeggen dat de traditie geen ontwikkelingen doormaakte of dat niet meer zou mogen. Wel integendeel, het is precies dankzij haar eigen dynamische ontwikkeling dat de garnaalvisserij te paard – in de archieven, van de Duinenabdij, voor het eerst vermeld in 1563 – tot op vandaag blijft voortbestaan. Immaterieel erfgoed is geen gefossiliseerde print uit een ver verleden, maar wel levende materie van vandaag.

Ontwikkelingen in de garnaalvisserij te paard zijn legio:

• vroeger om den brode, vandaag uit liefde voor het paard, de zee en de traditie an sich
• het type paard, af te leiden uit archieven en iconografie (schilderijen, postkaarten e.a.): de zogeheten croisé (kruising trekpaard met renpaard) tot WO I, het muildier (in het interbellum), het Brabants trekpaard (vanaf ca. 1950)
• de wijze van vissen (die ook de grootte van het net bepaalt): tot ca. 1965 met de schee, daarna met scheerborden
• de vele soorten materie waaruit de netten door de eeuwen heen zijn gebreid
• de sociale inbedding in familie, buurt en dorp, vandaag uitgebreid met de sociale interactie met het toeristisch cliënteel
• …

De erkende paardenvissers

De 15 gemeentelijk erkende garnaalvissers te paard zijn:
Eddy D’Hulster, Johan Casier, Gregory Debruyne, Marius Dugardein, Chris Vermote, Stefaan Hancke, Yoshi Delancker, Dominique Vandendriessche, Xavier Vanbillemont, Thomas Vanmassenhove, Pieter De Dier, Nele Bekaert, Günter Vanbleu, Katrien Terryn en Bruno Mertens.

Zelf garnaalvisser te paard worden?

Alle nodige informatie.

Bekijk de fotogalerij van het examen.