U bent hier

Begraafplaatsen, kerkhoven en gedenktekens

Begraafplaatsen en kerkhoven

 

U kunt individuele graven opzoeken via het Geo-loket en filteren op naam, jaartal, erfgoedwaarde, ...

 

Sint-Pieterskerkhof

Kerkplein, Koksijde-dorp

Het zeshoekige omheinde kerkhof rond de Sint-Pieterskerk staat afgebeeld op de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw. In de naoorlogse periode en de jaren 1980 is het kerkhof in verschillende fases uitgebreid tot de huidige ruime dodenakker.

Op het kerkhof, dat aan de noordelijke zijde is ommuurd en aan het zuidelijke gedeelte overgaat in een begraafplaats bleef een collectie graftekens bewaard die de periode van na de Eerste Wereldoorlog tot vandaag overspant. De oudste graftekens bevinden zich in het noordelijke deel van het kerkhof en bestaan uit gietijzeren kruisen, houten kruisen, grafkruisen, pinakels, cippes, stèles … in arduin en graniet (jaren 1960 – 2012). Tegen de muur van het kerkhof zijn grafkelders aangelegd die dateren van na de Tweede Wereldoorlog. Aan het zuidelijke deel van de kerk bevinden zich de kindergraven en een Franse en Belgische militaire begraafplaats.

Het recenst aangelegde deel is een tumulus met mijmerplek en strooiweide en colombarium rondom.


Gemeentelijke begraafplaats Oostduinkerke

André Geryllaan, Oostduinkerke-dorp

Op 1 januari 1957 werd de nieuwe begraafplaats in de André Geryllaan in gebruik genomen. Het ontwerp was van de hand van architect Charles Schaessens. Op 5 juli 1960 ging de gemeenteraad over tot de officiële sluiting van het oude dorpskerkhof van Oostduinkerke. Tijdens het schepencollege van 23 november 1960 werd het overbrengen van de graftekens met eeuwigdurende vergunning gegund aan de aannemer gebroeders M. & M. Petit (Rodestraat 9, 8630 Veurne).

De begraafplaats ligt op de westelijke rand van de Oostvoortduinen. De grosso modo oost-west georiënteerde rechthoekige begraafplaats is omzoomd door een haag in combinatie met populieren en zeedennen. Het van oost naar west lopend hoofdpad en de haaks er op aansluitende zijpaden delen de begraafplaats op in rechthoekige percelen.In de noordoostelijke hoek werden een Brits en Belgisch militair perceel ingericht. In de zuidoostelijke hoek werden de graven met eeuwigdurende concessie samengebracht van het geruimde kerkhof. Het perceel biedt een overzicht van de verschillende graftypologieën en kunststijlen die gebruikelijk waren voor 1960. Het perceel wordt ten westen afgezoomd met een erelaantje van zeedennen. Daar werden een aantal opmerkelijke graftekens samengebracht waaronder Florizoone en Artan.

Het grafteken voor de marineschilder Louis Artan werd ontworpen door Victor Horta in samenwerking met Charles van der Stappen. Een ander opmerkelijk grafteken op de begraafplaats is de hardstenen grafzerk voor Jeanne Staquet (1908-1969). Het werd vervaardigd door de grafmaker ‘De Man en De Coene’ uit Nieuwpoort. Het grafteken wordt gekenmerkt door de doorlopende graftekst in opliggende letters die het volledige grafteken bedekt. Het is beschermd als monumnt sinds 02/06/2020.

 


Kerkhof Wulpen

Dorpsplaats, Wulpen

Het rechthoekige met bomen omzoomde kerkhof omheen de kerk van Wulpen staat afgebeeld op de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw. Volgens de Atlas der Buurtwegen uit 1841 loopt de buurtweg nummer 12 van noordwest naar zuidoost over het kerkhof. Nadien staat de buurtweg niet langer op de kaarten aangeduid.

Ommuurd kerkhof dat bestaat uit een groene zone met populieren en een haag, daarachter bevinden zich de graven die dateren van na de Eerste Wereldoorlog tot vandaag. Het kerkhof heeft een grote verscheidenheid aan graftekens, voornamelijk grafkruisen, stèles, cippes, pinakelgraven, … zowel uitgevoerd in blauwe hardsteen als in graniet (post 1970). Opmerkelijk zijn de vele gietijzeren kruisen en enkele betonnen en houten kruisen. Het grafteken in de vorm van een sarcofaag voor de familie Florizoone – Boury is opmerkelijk. Modernistisch stèle van het echtpaar Bonte-Houvenaghel (jaren 1940) waarvan de palmtak, op de zuil, en de letters zijn geschilderd in zwarte verf. Het grafkruis is gesigneerd (Bossaert Diksmuide).


Britse militaire begraafplaats

Robert Vandammestraat, Koksijde-dorp

Wat in de volksmond het “Engels kerkhof” heet, is de grootste Britse militaire begraafplaats (Coxyde Military Cemetery) aan de Belgische kust. Ze telt 1517 graven van de Eerste en 155 graven van de Tweede Wereldoorlog. De Britse militaire begraafplaats van Koksijde is uniek door haar ligging in de duinen te midden een zee van groen. Het ontwerp van deze begraafplaats werd toevertrouwd aan Sir Edwin Lutyens (1869-1944). Naast 127 begraafplaatsen ontwierp Lutyens ook het stadsplan van de nieuwe hoofdstad van India, New Delhi (1912), het monument voor de vermisten aan de Somme (in Thiepval) en de cenotaaf op Whitehall (Londen). Ook de houten rustbanken op vele begraafplaatsen zijn een ontwerp van hem. In Koksijde werd hij bijgestaan door Major George Hartley Goldsmith (1886-1967). Je vindt hier ook de typische 'Stone of Remembrance aan de ingang en Cross of sarifice achteraan de begraafplaats.


Gedenktekens

Monument ter nagedachtenis van de Belgische en Geallieerde piloten en boordpersoneel

Rondpunt Jaak Van Buggenhoutlaan-Leopold III-laan, Koksijde-Bad

Het monument werd ontworpen als een vuurtoren. Op de voorkant staat de tekst “1914-1918 &1940-1945, Aan de Belgische en Geallieerde Vliegers”. Met daarbij de tekst van de Vlaamse letterkundige Karel Van de Woestijne: “Als een meeuw uit een stormzwerk is hij gevallen”. Op de achterkant de teksten “Aux héros de l’air belges et alliés qui vainquirent ou moururent dans le ciel de Coxyde”. De Engelse tekst luidt: “To the belgian and allied airmen who fell fighting for liberty”. Tevens is er een bas-reliëf met een zittende moeder en kind, wijzend naar een dalend vliegtuig en een tweede met de gevleugelde overwinningsgodin die voor enkele vliegtuigen uitvliegt. Het monument werd onthuld op 12 augustus 1951. De bas-reliëfs werden ontworpen door de beeldhouwer Joseph Witterwulghe (Brussel, 1883 – Ukkel, 1967), een leerling van Julien Dillens. In 2004 brachten het gemeentebestuur en de Vriendenkring der Oudgedienden van het Kwartier Koksijde een herdenkingsplaat aan voor “alle militaire vliegeniers en grondpersoneel van de vliegbasis van Koksijde, overleden in België en in het buitenland (1944-2004)”.


Gedenkzuil voor militaire en burgerlijke slachtoffers

Robert Vandammestraat, Koksijde-dorp

Op 4 augustus 1929 werd een gedenkzuil ingewijd als herinnering aan 23 militaire en 7 burgerlijke oorlogsslachtoffers uit Koksijde. Later werd de lijst uitgebreid met de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.  Vanop zijn oorspronkelijke plaats, op de hoek van de Noordstraat en het Louise Hegerplein, werd het monument kort na de Tweede Wereldoorlog overgeplaatst naar de hoek Robert Vandammestraat–Louise Hegerplein. Toen men in 2004 startte met de bouw van sociale appartementen op deze plaats, verhuisde het monument, nu naar de overzijde van de Robert Vandammestraat. Toen beeldhouwer Egide Rombeaux (1865-1942) de opdracht kreeg, drong men er bij hem op aan om iets origineels en streekeigens voor te stellen. Men wilde duidelijke de zoveelste gewonde soldaat vermijden. Het werd dan ook een bijzondere voorstelling met als motief “België”, dat in de vorm van een schip de storm (oorlog) doorstaat.


Gedenkplaat gesneuvelde militairen

Sint-Pieterskerk, Koksijde-dorp

Op deze gedenkplaat links in het portaal van de Sint-Pieterskerk staan de namen van 23 gesneuvelde soldaten. Naast een Latijnse tekst, staat ook een Nederlandse: “Zij leven eeuwig bij God en in de gedachtenis der menschen”.


Gedenkplaat voor de gesneuvelde zoeaven

Sint-Pieterskerkhof (zijmuur kerk), Koksijde-dorp


Gedenkteken voor de gesneuvelde zoeaven
Monument voor de zoeaven

Zoeavenplein, Koksijde-Bad

De zoeaven waren oorspronkelijk militairen die geronseld werden bij de berbers in Noord-Afrika tijdens de kolonisatie van Algerije (1830). Hoewel ze nadien opgingen in het Franse leger en volledig uit Fransen bestonden, bleven ze hun uniform houden: een doorgaans rode muts met kwast (de “chéchia”), een korte vest en pofbroek. Ze vochten mee in de Krimoorlog (1853-’56) en hielpen de Pauselijke Staten verdedigen tegen de Italiaanse nationalisten. Die vielen in Italiaanse handen toen de Franse zoeaven zich dienden terug te trekken om te helpen in de Duits-Franse Oorlog (1870). Hun devies luidt: “Zoeaaf zijn is een eer. Het blijven een plicht”. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vocht het Eerste Regiment Zoeaven mee in Henegouwen (aug. ’14) en aan de IJzer (nov. ’14). Het is toen dat bij Drie Grachten de Duitsers wilden tegenaanvallen door gevangen zoeaven als levend schild voor zich uit te drijven. Op het ogenblik dat de Fransen aarzelden om te schieten, riep een onbekend gebleven gevangen zoeaaf: “Tirez donc! Au nom de Dieu! Ce sont des Boches”, waarop het mitrailleurvuur losbrak... Vanaf eind januari 1915 tot juli 1915 verbleven er verschillende regimenten in de sector Nieuwpoort, met rustplaats in Koksijde-Bad. Ze hadden er een eigen toneelgroep “Le Chacal Hurlant” (de “jakhals” was hun bijnaam) en een eigen krantje “La Chéchia”. Pas na hun vertrek uit Koksijde dienden ook de zoeaven camouflagekleuren te dragen. Het monument in Koksijde herdenkt alle negen regimenten die in België streden. 224 officieren en 7.427 ondergeschikten sneuvelden in België. De zuil is ontworpen door de Parijse architect René Clozier en werd in 1934 ingehuldigd. Op Pinkstermaandag komt de vriendenkring van de zoeaven samen voor een eerbetoon.


Gedenkplaat van de omgekomen ontmijners

Westhinderstraat, Koksijdee-dorp

Bij het ontmijnen van een oude vliegtuigbom op deze plaats kwamen op 10 juni 1969 zeven mensen van de Ontmijningsdienst van de Belgische Zeemacht om het leven. Precies 25 jaar later, op 10 juni 1994 werd een arduinen gedenkplaat onthuld voor hun nagedachtenis. Op de plaat staat vermeld: “In memoriam Oostduinkerke 10.06.1969: A. Hoogewijs, M. De Beck, C. Vandenhoeck, L. Godfrine, R. Ryssens, F. Botte, F. Mees.
Ingehuldigd op 10.06.1994 door divisieadmiraal W. Herteleer en burgemeester H. Dewulf”. Ook vandaag nog eisen beide wereldoorlogen hun tol en worden nog o.a. op het strand bommen ontgraven en ontmijnd door Dova, door ontploffing ter plekke. De gedenkplaat bevindt zich rechts van de oprijlaan naar de parking van het vakantiedomein.


Gedenkplaat voor de gesneuvelden Ureel, Torreele en Delanghe

Vrijheidsstraat, Oostduinkerke-dorp


Gedenkplaat voor de gesneuvelden Depape, Counye, Coussaert en Torreele

Dorpsstraat

Geen enkele kustgemeente heeft op zo’n droevige manier de

bevrijdingsdagen meegemaakt als Oostduinkerke. Tot op vandaag is er nog steeds rouw, onzekerheid en polemiek. Op 7 september 1944 hebben de Duitsers, bij het naderen van de geallieerden, Oostduinkerke ontruimd en zich teruggetrokken buiten het dorp, in de vesting Groenendijk. De plaatselijke verzetsgroep van het Geheim Leger komt naar buiten en
vestigt haar hoofdkwartier in de jongensschool. In de voormiddag van 8 september nemen ze zelfs een twintigtal Duitse soldaten gevangen en sluiten ze, samen met een aantal “zwarten”, op in de gemeenteschool. Omstreeks 14 uur vertrekt vanuit Groenendijk een Duitse eenheid onder bevel van majoor Corneille in de richting van het dorp. Daar ontstaat een gevecht in regel tussen de goed getrainde Duitse militairen en de minder goed
bewapende verzetslieden. Tijdens het vuurgevecht sneuvelen Marcel Coussaert (°1917) en Jean Torreele (°1925) ter hoogte van de gemeenteschool, waar zij een bewakingsopdracht uitvoerden. Op dezelfde plaats worden Gerard Depape (°1911) en Gaston Counye (°1916) gefusilleerd, zonder dat zij verhoord waren. Hetzelfde lot ondergaan Polydoor Torreele (°1925), Louis Delanghe (°1926) en Leopold Ureel (°1897). Zij worden gevangen genomen en op bevel van majoor Corneille op de hoek Vrijheidsstraat-Leopoldlaan (vroeger bakkerij Warreyn) gefusilleerd. Twee dagen later, op 10 september, overleed Louis Nowé aan zijn verwondingen. De zwaar gewonde Louis Vieren overleefde de schietpartij. Hij werd maandenlang verzorgd in Engeland. 

Gedenkteken voor de militaire en burgerlijkse oorlogsslachtoffers

Sint-Niklaasplein, Oostduinkerke-dorp

Op een aarden heuveltje in een speciaal aangelegd parkje is een beeld uit witte natuursteen geplaatst dat een variante is van een piëta. Een jonge vrouw met hoofddoek en kruis om de hals zit op een bank en ondersteunt het lichaam van een gesneuvelde soldaat. Opzij van de bank staan er twee muurtjes. Op de voor- en de achterzijde van de heuvel ligt een hardstenen gedenkplaat. Dit beeld heeft een uitzonderlijke cultuurhistorische waarde. Het werd in 1924 ontworpen door de bekende beeldhouwer Oscar Jespers (1887-1970) en in de omgeving geïntegreerd door de architect Pierre Vandervoort (1861-1946, tevens architect van het oud-gemeentehuis van Oostduinkerke, gebouwd in de jaren 1929-1930). Het initiatief ging uit van de plaatselijke Vlaamse Oud-Strijdersbond (VOS). Dit verklaart waarom op de tekstplaat de verzen van Cyriel Verschaeve staan “Hier liggen hun lijken als zaden in het zand! Hoop op den oogst O Vlaanderland”. Op de achterkant van de muurtjes staan de namen, in vier verticale registers, van alle Oostduinkerkse gesneuvelde soldaten uit beide wereldoorlogen. Ook de namen van de burgerlijke slachtoffers (o. a. die van het bombardement van 30 oktober 1914 om 1 uur na de middag in de Zeelaan, de huidige Leopold II-laan) en de namen van de neergeschoten verzetslieden uit de septemberdagen van 1944 worden vermeld (de namen zijn opgenomen in de bijlage). In 2007 werd dit monument verplaatst van haar oorspronkelijk plaats in de Vrijheidsstraat naar het Sint-Niklaasplein, om zo plaats te maken voor parkeergelegenheid nabij het vernieuwde Nationaal Visserijmuseum. Beeldhouwer Oscar Jespers maakte het beeld in zijn kubistische periode. De vormen zijn vrij naturalistisch in vergelijking met andere beelden van de kunstenaar uit die periode en is duidelijk geinspireerd op de Piëta van Michelangelo. De openingsplechtigheid van de jaarlijkse voetmars “Vierdaagse van de IJzer”, die eind augustus plaatsvindt, vertrekt steeds aan dit monument.


Monument voor de 4de Legerafdeling en lt.-gen. baron Michel

Veurnekeiweg, Wulpen

Nog tijdens de Eerste Wereldoorlog dacht de 4de Legerafdeling (of Divisie) eraan om voor zichzelf een monument op te richten. Daartoe werden zelfs stenen aangevoerd uit de ruïnes van Nieuwpoort en van de Lakenhallen in Ieper. In 1920 werd het monument onthuld door Koning Albert I. Voor het monument bevindt zich een zuil voor de bevelhebber van de 4de Divisie, luitenant-generaal (en baron) Michel (du Faing d’Aigremont).
Opzij staan er 36 gedenkstenen en liggen er 9 voor de verschillende regimenten. Helemaal vooraan ligt een rotsblok met daarop twee gedichten, één van Albrecht Rodenbach en één van Emile Verhaeren. Links en rechts op het monument staan ook de namen van de ontwerpers en de uitvoerders: L. Jacquemotte, beeldhouwer uit Huy, soldaat van het 18de regiment en G. Hendrickx, architect uit Brussel en korporaal van het 4de
regiment Genie. De 4de Divisie verdedigde van 20 tot 23 augustus 1914 de vesting Namen tegen de Duitse overmacht. Tijdens de IJzerslag lag ze naast de 1ste Divisie in de bocht van Tervate. Van eind 1914 tot begin 1917 verbleef de 4de Divisie vooral in het noordelijke deel van het IJzerfront, met kantonnement in Wulpen. Ze vocht eveneens mee in Merkem (1918) en bij het bevrijdingsoffensief. Luitenant-generaal Michel is de enige van de zeven divisiecommandanten die na een half jaar oorlog nog aan het hoofd van zijn eenheid stond. Naast de 4de Divisie, heeft alleen de “IJzeren” 3de Divisie van lt. -gen. Jacques nog een gedenksteen in Merkem. De andere vijf divisies zijn vergeten. Het monument en zijn omgeving werd in 1997-1998 volledig gerestaureerd door de federale overheid.


Herdenkingsplaat voor de militaire en burgerlijke slachtoffers

Sint-Willibrorduskerk, Wulpen

Binnen in de kerk, op een muurtje in een nis staat een gepolychromeerde piëta, met daaronder de namen van de gesneuvelde soldaten en burgers en de tekst “Gedenkt in uw gebeden de Oorlogsslachtoffers van 1914-1918”.


Gedenkplaat verzetslieden Sint-Idesbald en Charles Richards

Ingang kapel Strandlaan Sint-Idesbald

Links van de ingang tot de kapel in de Strandlaan hangen twee herinneringsplaten. De eerste draagt de namen van drie verzetslieden uit Sint-
Idesbald, namelijk majoor François Dhooghe (+Kaisheim, 18/02/1945), Henri Christiaen (+Sangerhausen, 05/06/1945) en Marcel Deman
(+Untermansfeld, 04/06/1944). Naar hen werd in Sint-Idesbald telkens een straatnaam genoemd. Er hangt ook een herinneringsplaat ter nagedachtenis van de Canadese fuselier Private Charles Richards. Hij behoorde tot de “Queen’s Own Cameron Highlanders of Canada”. Samen met zijn broer was hij oorlogsvrijwilliger. Tijdens een vuurgevecht werd hij zwaar gewond. Jules Thabert, lid van de Luchtbescherming, bracht de zwaargewonde naar het klooster van de zusters, waar hij stierf, 27 jaar oud. Elk jaar is er nog een kerkelijke dienst voor de verzetslieden en de gesneuvelde Canadees. De bevrijding van Koksijde vond plaats op 9 september 1944. Charles Richards ligt begraven op het “Adegem Canadian War Cemetery” (graf nr. IV. F. 3)